سوء مصرف مواد و اعتیاد که در میان مردم به بلای خانمان سوز شهرت یافته است، امروزه به یکی از دغدغه های بزرگ جوامع بشری تبدیل شده است.
تمامی صاحب‌نظران و متخصصان اعتیاد در این نکته اتفاق نظر دارند که اعتیاد و سوء مصرف مواد را باید یکی از بارزترین مشکلات زیستی، روانی و اجتماعی دانست. از سویی شواهد بین المللی از افزایش سوءمصرف مواد غیرقانونی در کودکان و نوجوانان در بسیاری از کشورها حکایت دارد.
در افغانستان نیز برخی تحقیقات حاکی از وجود و افزایش اعتیاد به مواد مخدر و مصرف این مواد در کودکان و نوجوانان زیر 18 سال است. آمارها نشان می دهد که سهم کسانی که اعتیاد آنها پیش از 15 سالگی آغاز شده است تنها طی دو سال از حدود 1 درصد به 3.3 درصد رسیده است.
درباره عوامل افزایش اعتیاد در کودکان و نوجوانان باید گفت: عواملی همچون بیسوادی والدین، بحرانی بودن سنین نوجوانی، افزایش دسترسی، کاهش قابل توجه قیمت، نگرش مثبت نسبت به مصرف، ادراک پایین خطر و... در افزایش مصرف مواد در این گروه جمعیتی دخیل می باشد.
مصرف مواد در کودکان و نوجوانان با مجموعه ای از آسیب ها و مشکلات حوزه سلامت عمومی همچون اختلالات رفتاری و روانی و بیماری های منتقله از راه جنسی همراه است. به علاوه شروع مصرف مواد از دوره کودکی و نوجوانی به شدت عوارض اجتماعی ناشی از مصرف را تشدید کرده و مانع شکل گیری مهارتهای لازم برای یک زندگی مولّد می شود.
این در حالی است که برای پیشگیری از اعتیاد کودکان و نوجوانان حداقل در سطح تدوین برنامه‌های آموزشی که هزینه مالی زیادی ندارد و از درگیری‌ها و کشمکش‌های امنیتی و سیاسی به دور است، دولت کرزی هیچ برنامه ای ارایه نکرد. وزارت مبارزه با مواد مخدر نیز که هر روز در اختیار یک عده آدم غیر متخصص است، آموزش‌هایی که با تکیه برتحقیقات علمی، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری و مقابله را مشخص کند، به صورت موثر و هماهنگ اجرا نکرد.
در زمینه مداخلات دولت در این مورد، می‌توان گفت ماده 33 پیمان‌نامه جهانی کودک صراحتاً خود دولت‌ها را مسوول حمایت کودکان و نوجوانان در برابر مواد‌مخدر می‌داند و می‌گوید: دولت‌ها باید تمامی اقدامات مناسب همراه استفاده از امکانات قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی را به عمل آورند تا کودک را علیه موادی که مطابق اسناد بین‌المللی به‌عنوان مواد اعتیادآور و مخدر شناخته شده‌اند، حمایت و از به کارگیری غیرمجاز کودکان در تولید و یا توزیع این مواد جلوگیری کنند.
آموزش مهارتهای فرزندپروری به والدین برای فراگیری الگوهای صحیح تربیتی، آموزش مهارتهای زندگی به کودکان و نوجوانان در معرض خطر، آشناسازی کودکان و نوجوانان در معرض خطر با انواع مواد مخدر و عوارض مواد مخدر، تشکیل گروه های همیاری، آگاه‌سازی معلمان و والدین در زمنیه راهکارهای پیشگیرانه از اعتیاد و... از جمله مداخلات پیشگیرانه مناسب در زمینه اعتیاد کودکان و نوجوانان است.
قطعا پیشگیری بهتر از درمان است و امیدواریم دولت آینده بر خلاف دولت کرزی، در زمینه مبارزه با مواد مخدر اقدامات جدی و مفیدتری انجام دهد، البته مشروط بر اینکه غربی ها به سردمداری آمریکا بگذارند که چنین اتفاقی بیفتد زیرا منافع آنها در افزایش کشت مواد مخدر در افغانستان است حال به هر قیمتی که می خواهد باشد حتی قربانی شدن صدها کودک و نوجوان.