ماجرای حمله نظامی به سوریه از درگیریهای ارتش با «جبهه النصره» و «ارتش آزاد» در ریف دمشق کلید خورد. حمله شیمیایی به منطقه «الغوطه الشرقی» که منجر به کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از مردم غیرنظامی شد، رقمی که برخی رسانهها آن را به 1300 نیز رساندهاند.
پس از آن بود که بلافاصله مقامات آمریکایی و انگلیسی موضوع حمله به سوریه را به منظور پایان دادن به آنچه کشتار مردم خواندند، مطرح کردند. جانکری وزیر خارجه آمریکا حمله شیمیایی در سوریه را «اقدامی وقیحانه» خواند و از حمله نظامی به سوریه سخن گفت.
دولت سوریه اما، اعلام کرد که مخالفین و جبهه النصره از این سلاحها استفاده کردهاند و به منظور اثبات ادعای خود خواستار حضور بازرسان سازمان ملل شد تا آنها در این خصوص ضمن جمعآوری اسناد و مدارک، گزارش خود را ارائه دهند.
در این بین شورای امنیت سازمان ملل (البته 5 عضو اصلی آن) جلسهای تشکیل داد تا به این موضوع رسیدگی کنند. روسیه و چین مخالف حمله نظامی به سوریه هستند و روسیه در این خصوص ظاهراً مدارک و عکسهای ماهوارهای را به نشست ارائه داد، اما اصرار آمریکا برای حمله منجر به ترک جلسه از سوی نمایندگان روسیه و چین شد. این اظهارات با واکنشهای جهانی روبرو شد و بسیاری از کشورها تهدید به اقدام یکجانبه از سوی آمریکا را قبیح و آن را مغایر با قوانین و قواعد سازمانهای بینالمللی خواندند.
کشورهای منطقهای نظیر عراق، لبنان و ایران نیز این حمله را خطرناک خواندند که آتش را در کل آن به پا میکند، آتشی که خاموشی آن بسیار مشکل خواهد بود و دامن متحدان منطقهای آمریکا را نیز خواهد گرفت.
مقام معظم رهبری در اولین دیدار هیئت دولت یازدهم نیز در این خصوص بیان داشتند که حمله آمریکا به سوریه فاجعهآمیز خواهد بود و نسبت به پیامد نامعلوم جرقه در انبار باروت منطقه هشدار دادند.
پس از جنگ رسانهای صورت گرفته طی یک هفته اخیر بود که مقامات آمریکایی از موضع خود مبنی بر جنگ، طی روزها و ساعتهای آینده فاصله گرفته و اعلام کردند که جنگ در سوریه اتفاق میافتد اما زمان آن شاید به روزهای و منتظر تایید حمله از سوی کنگره هستیم، جلسهای که قرار است طی هفته آینده برگزار شود.
برخی رسانهها از این جمله به عنوان عقبنشینی کاخ سفید یاد کردهاند، اما باید گفت که در سیاست عنصر زمان اگر چه بسیار مهم است، اما تعیین کننده نمیتواند باشد. موضوع مهم تصمیم است که ظاهراً اتخاذ شده است.
«عدنان حسن محمود» سفیر سوریه در تهران در مصاحبهای تلویزیونی با اشاره به تصمیم آمریکا برای حمله به سوریه گفت: از یک سال پیش که رسانههای آمریکایی بحث وجود سلاحهای شیمیایی در سوریه و احتمال استفاده از آن توسط دولت مطرح شده بود این احتمال را میدادیم که زمانی این حربه دستاویز غرب برای حمله به سوریه قرار بگیرد.
این جمله واقعیتی مهم و راهبردی در عرصه سیاست خارجی را نشان میدهد که در سیاست عنصر زمان اهمیت دارد، اما برخی مواقع گذشت آن برای زمینهسازی اهمیت بیشتری دارد.
امروز ناوهای آمریکایی در کنار آبهای سوریه در دریای مدیترانه مستقر شدهاند و حضور 5 ناو آمریکایی در کنار یک ناو انگلیسی و یک ناو فرانسوی و نیز حضور بیش از 17 ناو و ناوچه به همراه تعداد زیادی زیردریایی روسی نشانگر جدیت کشورها در نیت خود است. (آمریکا برای حمله و روسیه برای جلوگیری از حمله)
برخی رسانهها حضور ناوهای آمریکایی را به منظور ترساندن دولت سوریه و وادار کردن روسیه به امتیاز دادن در مذاکرات احتمالی ژنو 2 دانستهاند و مهمترین دلیلشان برای عدم جنگ و لفاظی آمریکا در این خصوص تغییر مواضع و ملایم شدن لحن مقامات آمریکایی است.
اما میتوان 2 دلیل برای این رفتار آمریکاییها ذکر کرد: اول تست وضعیت افکار عمومی جهانی و داخلی و اندازهگیری آستانه تحمل افکار عمومی و دیگری گرفتن تایید کنگره برای حمله.
اگرچه ممکن است این حمله همانطور که اعلام شده محدود به تعدادی از مراکز استراتژیک سوریه باشد تا موازنه خود را تغییر دهد، اما نگاهی به شرایط موجود احتمال جنگ را افزایش میدهد.
زمانی آمریکا برای حمله به عراق دست به فضاسازی گسترده رسانهای و سیاسی زد تا جامعه جهانی را برای هدف خود بسیج کند، اما وقتی موفق به کسب مجوز شورای امنیت نشد، با ائتلاف چند کشور دست به این اقدام زد. سالها بعد «باب وود وارد» در کتاب «طرح حمله» خود افشا کرد که نقشه حمله به عراق از سالها قبل و در دوران کلینتون کلید خورده بود و در دوران بوش با توجه به شرایط پیش آمده و موجسواری حاصل از آن دنبال شد؛ موضوعی که به نظر میرسد درباره سوریه نیز صادق باشد.